Ông có ba người con, thì hai người hoạt động trong quân đội. Con trai đầu mang cấp hàm Đại úy, con gái kế là Thượng tá, công tác ở Bệnh viện 175. Người con trai út hiện là Phó chủ tịch UBND Quận Bình Thạnh.
MỘT GIA ĐÌNH TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG
Thiếu tướng Hoàng Kim sinh ra trong một gia đình truyền thống cách mạng ở Duy Trinh, Duy Xuyên, Quảng Nam. Người anh trai của ông là ông Hoàng Mai, hoạt động cách mạng cùng thời với đồng chí Võ Chí Công trong nhóm Xuân – Hạ - Thu – Đông. Ông Hoàng Mai không chỉ hoạt động cách mạng tại địa phương (trong Ban khởi nghĩa chống Pháp huyện Duy Xuyên) mà còn được cấp trên điều động vào chiến trường Nam Trung Bộ, hoạt động ở tỉnh Lâm Đồng. Tại đây, trong một cuộc họp, ông Mai bị bắt, sau đó bị địch xử bắn ở Đơn Dương, Lâm Đồng. Hai người chị của ông cũng tham gia hoạt động cách mạng. Người chị thứ ba sớm qua đời. Người chị thứ năm hoạt động đến năm 1954 rồi ở lại miền Nam.
Thiếu tướng Hoàng kim tham gia cách mạng rất sớm, từ thời còn đi học ở Tân Tân. Nhỏ tuổi nhưng ông rành chữ Hán, giúp ông Hoàng Mai sao chép bằng tay tài liệu để tuyên truyền, kể cả viết lại thư của Nguyễn Ái Quốc gửi đồng bào.
Học xong bậc tiểu học, Hoàng Kim trở lại Hội An học một năm. Năm 1942, ông ra Đà Nẵng học năm thứ hai ở trường Chấn Thanh. Thời gian này ông được cán bộ cách mạng địa phương bí mật giao nhiệm vụ và được đồng chí Võ Chí Công giới thiệu ông và ông Lê Đào ra Đà Nẵng. Tín hiệu mật đẻ nhận biết nhau là một tờ giấy viết chữ được cắt đôi, lúc ráp lại sẽ ăn khớp với nhau. Ông bắt liên lạc với ông Nguyễn Sỹ Huynh hoạt động cách mạng trong phong trào đấu tranh sinh viên – học sinh của trường Chấn Thanh. Sau này, Hoàng Kim mới biết đó là Chi bộ Chấn Thanh.
Giữa năm 1943, phong trào bị bể, nhiều cán bộ phong trào bị bắt. Ông tạm lui về quê để tránh sự lùng bắt của Pháp nhưng địch vẫn lần ra dấu vết. Ông bị bắt, bị giam ở Hòa Vang ba tháng.
Thiếu tướng Hoàng Kim nhớ lại: “Hồi đó, chính phủ Nam triều (tức chính phủ Bảo Đại) quyết định trả tự do vì xét tôi còn vị thành niên, nhưng chính quyền thực dân Pháp không chấp thuận, chúng bảo phải đưa tôi ra Tòa Án binh xử về tội chống lại nhà nước Pháp trên đất Pháp (nhượng địa của Pháp). Mồng 4 Tết năm 1944, tôi bị Pháp bắt trở lại, rồi đưa ra nhà lao Hỏa Lò – Hà Nội. Tại đây, tôi được gặp đồng chí Hoàng Văn Thụ, đồng chí Ninh Thọ Chân đang bị giam cầm, lúc đó tôi mới 16 tuổi”.
Vợ chồng Thiếu tướng Hoàng Kim
CHUỖI KẾT NỐI SỨ MỆNH NGƯỜI LÍNH CỤ HỒ
Cuối năm 1944, ông được trả tự do, lại tiếp tục hoạt động. Ngày 17-8-1945, với vai trò là chính trị viên của đơn vị tự vệ, Hoàng Kim tham gia khởi nghĩa cướp chính quyền ở quê nhà. Ít lâu sau, ông được điều lên huyện làm cán bộ tuyên truyền lưu động, lại được điều vào bộ đội làm công tác tại Ban tuyên truyền chi đội Quảng Nam, rồi trường Quân chính Quảng Nam. Ngày 15-12-1945, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản do đồng chí Võ Chí Công và Huỳnh Đắc Hương giới thiệu.
Ông Hoàng Kim sinh tại Quảng Nam nhưng trực tiếp đánh Pháp ở Đà Nẵng. Năm 1946, cùng với đơn vị là Trung đoàn 96 đảm nhận nhiệm vụ tiếp phòng quân, tiếp quản Đà Nẵng, ông làm chính trị viên Đại đội và được cử đi học ở Bắc bộ (Sơn Tây). Năm 1948, ông được điều về phòng chính trị BTL Liên khu V và được tham gia hai chiến dịch Bắc Tây Nguyên (1952,1953 – 1954). Năm 1954, tập kết ra Bắc, ông là Chủ nhiệm chính trị Trung đoàn 954. Chuỗi kết nối sứ mệnh người lính Cụ Hồ luân chuyển không ngừng, từ Chủ nhiệm chính trị Trung đoàn 954 về làm Chủ nhiệm chính trị kiêm Phó Bí thư Lữ đoàn Pháo binh 378. Năm 1962-1964, cấp trên cử ông qua Trung Quốc học Lý luận chính trị. Năm 1965, về nước ông nhận lệnh vào Liên khu IV đảm nhận chức vụ Phó Chủ nhiệm chính trị Sư đoàn 341, rồi Phó Chủ nhiệm chính trị Bộ Tư lệnh Phòng không, Quân khu IV, rồi làm Chính ủy Trung đoàn Cao xạ 282. Tiếp đó ông nhận chức Chính ủy Trung đoàn Tên lửa 238 ở Quảng Bình và Vĩnh Linh (Quảng Trị).
Trung đoàn Tên lửa là đơn vị đánh bại pháo đài bay B.52 đầu tiên ở Vĩnh Linh. Thiếu tướng Hoàng Kim kể: “Trung đoàn này bắn hạ hai chiếc B.52 thứ 1.000 và 1.001 ở Quân khu IV, được Chính phủ khen thưởng”. Năm 1968-1969, ông làm Trưởng phòng Tuyên huấn Quân khu IV.
Đầu năm 1969, ông được cử đi học chính trị ở Học viện Chính trị của Bộ Quốc phòng. Học xong được điều về làm Phó Chủ nhiệm chính trị, rồi Chủ nhiệm chính trị, Phó Chính ủy, rồi Chính ủy Sư đoàn 308 của Bộ Quốc phòng. Sư đoàn 308 là Sư đoàn chủ lực đầu tiên của Bộ Quốc phòng, được mệnh danh là Đại đoàn quân tiên phong tham gia tiếp quản Thủ đô Hà Nội năm 1954. Năm 1975, thời điểm chiến dịch Hồ Chí Minh diễn ra, Sư đoàn 308 là Sư đoàn chủ lực dự bị chiến lược. Do vậy, Sư đoàn được giữ lại làm nhiệm vụ chiến lược, bảo vệ miền Bắc. Sư đoàn 308 từng tham gia hai chiến dịch lớn, đó là Chiến dịch phản công đường 9 Nam Lào năm 1971 và Chiến dịch giải phóng Quảng Trị năm 1972.
Tướng Hoàng Kim bồi hồi nhớ lại: “Mồng 4 Tết năm 1971, Sư đoàn 308 được lệnh hành quân vào Quảng Trị. Đơn vị hành quân cơ giới. Chúng tôi phải hành quân thần tốc với quyết tâm đến trước địch, triển khai lực lượng để đánh chặn địch là một đơn vị thủy quân lục chiến của ngụy. Đến nơi, chúng tôi nhanh chóng triển khai lực lượng trên cao điểm 500, sau đó lãnh đạo đơn vị đánh cơ giới trên toàn tuyến đường, tiêu diệt địch, thắng lợi hoàn toàn. Chiến thắng này đập tan âm mưu của địch là ngăn chặn đường tiếp viện của ta vào Nam”.
Tướng Kim kể tiếp: “Năm 1972, Sư đoàn 308 tham gia vào chiến dịch Quảng Trị, tấn công và giải phóng Đông Hà – Quảng Trị. Thừa thắng, tiếp tục chuẩn bị tiến quân vào Thừa Thiên – Huế, nhưng sau đó được lệnh quay ra bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, chặn đứng sự tấn công của địch vào khu vực này”.
Năm 1978, ông được điều về Tổng cục Chính trị làm Cục trưởng Cục Tuyên huấn với quân hàm đại tá. Năm 1979, chiến tranh biên giới phía Bắc xảy ra, ông được phân công về Bộ Tư lệnh Quân khu Thủ đô với nhiệm vụ là Phó Tư lệnh chính trị. Tiếp đó, ông được điều vào Nam làm Chủ nhiệm chính trị kiêm Phó Chủ nhiệm, Bí thư Đảng ủy ở Quân đoàn 4, tham dự vào cuộc chiến ở biên giới Tây Nam đánh Pol Pot. Nhớ lại ngày đó, ông kể: “Thời điểm đó tôi được điều vào để làm nghĩa vụ quốc tế ở Campuchia. Lúc mở chiến dịch, tôi cùng đồng chí Tư lệnh đi hành quân chiến đấu, rồi tiến vào giải phóng Căn cứ trung ương 3 phái của địch ở Kaomêlai sát biên giới Thái Lan – Campuchia”.
Tháng 7-1990 Thiếu tướng Hoàng Kim chính thức nhận quyết định về hưu, ông đã sáng lập, xây dựng tổ chức đồng hương Huyện Duy Xuyên (QN) tại TP. HCM đảm nhận chức vụ Trưởng ban Liên lạc từ năm 1990 – 2001, sau đó còn tham gia công tác địa phương tại quận Bình Thạnh: Chủ tịch Hội Cựu chiến binh; Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam; Phó Ban đại diện Hội người cao tuổi.
Hiện ông còn đảm nhận: Phó Giám đốc Trung tâm UNESCO Thái cực trường sinh đạo Việt Nam, phụ trách phía Nam, kiêm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Thái cực trường sinh đạo TP.HCM và Chủ tịch BCH Hội Đồng hương tỉnh Quảng Nam tại TP. Hồ Chí Minh.
Nguyễn Văn Thịnh - Nguyễn Tam Phù Sa
(Trích: 20 năm ấm tình nguồn cội - HĐH Duy Xuyên tại TP.HCM)
Một số đường dẫn tham khảo về Thiếu tướng Hoàng Kim:
http://nguoiquangxaque.vn/TinTucND.aspx?Id=735&TieuDe=Thieu-tuong-Hoang-Kim-Con-hoi-con-suc-con-cong-hien
http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Xa-hoi/573081/hoang-kim-vi-tuong-giua-doi-thuong